Ubezpieczenie OC w ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych

Każdy właściciel samochodu w Polsce musi zakupić ubezpieczenie OC. Taka polisa chroni go przed płaceniem z własnej kieszeni za szkody spowodowane w trakcie jazdy. Pozornie zasady OC są bardzo proste. Diabeł jednak tkwi w szczegółach. Warto więc spojrzeć, co dokładnie mówi o OC ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych. Dzięki temu będziesz świadomym ewentualnych pułapek prawnych czyhających na kierowców.

Spis treści:

1. Czym jest pojazd mechaniczny oraz pojazd historyczny?
2. Jak zawrzeć umowę ubezpieczenia OC?
3. Kiedy trzeba kupić ubezpieczenie OC?
4. Kto może kupić OC krótkoterminowe?
5. Kiedy wypowiedzenie OC jest możliwe?
6. Jak działa automatyczne przedłużenie OC?
7. Ubezpieczenie OC a zmiana właściciela pojazdu
8. Kiedy ubezpieczenie OC ulegnie rozwiązaniu?
9. Kiedy możesz otrzymać zwrot składki z OC?
10. Co zrobić w razie kolizji lub wypadku?
11. Odszkodowanie z OC
12. Kiedy sprawcy grozi regres odszkodowania?
13. Wyłączenia odpowiedzialności w OC
14. Kiedy zaczyna się odpowiedzialność ubezpieczyciela?
15. Kara za brak OC

Czym jest pojazd mechaniczny oraz pojazd historyczny?

Obowiązek posiadania ubezpieczenia OC dotyczy właścicieli pojazdów mechanicznych. Na początek dobrze jest więc w ogóle sprawdzić, czym dokładnie jest „pojazd mechaniczny”.

Według definicji zawartej w ustawie pojazd mechaniczny to:

• pojazd samochodowy, ciągnik rolniczy, motorower, przyczepa określone w przepisach ustawy Prawo o ruchu drogowym;
• pojazd wolnobieżny w rozumieniu przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym, z wyłączeniem pojazdów wolnobieżnych będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa.

Szczególną kategorię pojazdów mechanicznych stanowią pojazdy historyczne. Ich właściciele mogą korzystać z prawa do kupowania OC krótkoterminowego jedynie na czas, kiedy faktycznie poruszają się tym pojazdem po drogach. Warto jest więc wiedzieć, jakie auto może zostać uznane za pojazd historyczny.

Według definicji z ustawy pojazd historyczny to pojazd mechaniczny będący:

• pojazdem zabytkowym w rozumieniu przepisów ustawy Prawo o ruchu drogowym;
• pojazdem mającym co najmniej 40 lat;
• pojazdem mającym co najmniej 25 lat i który został uznany przez rzeczoznawcę za pojazd unikatowy lub mający szczególne znaczenie dla udokumentowania historii motoryzacji.

Jak zawrzeć umowę ubezpieczenia OC?

Warto wiedzieć, że ubezpieczyciel, który w swojej ofercie posiada ubezpieczenie OC, nie ma prawa odmówić sprzedaży takiej polisy żadnemu właścicielowi samochodu. Niektórzy kierowcy nie są jednak mile widzianymi klientami. Chodzi na przykład o osoby, które mają już na koncie wiele szkód. Ubezpieczyciel może się słusznie obawiać, że taki kierowca spowoduje wkrótce kolejną szkodę, za którą trzeba będzie zapłacić. Aby zniechęcić takich kierowców do zakupu OC u nich, ubezpieczyciele przedstawiają im więc zaporowe składki ubezpieczenia.

Co ciekawe, ustawa daje problematycznym kierowcom pewną furtkę. Jeśli właściciel auta przedstawi ubezpieczycielowi ofertę zawarcia umowy OC, a towarzystwo nie ustosunkuje się do niej w ciągu 14 dni, propozycję uznaje się za przyjętą. Niektórzy kierowcy korzystają z tego sposobu, licząc na to, że towarzystwo ubezpieczeniowe w nawale papierów nie zauważy ich oferty. W praktyce jednak taka sztuczka rzadko kiedy się udaje. O wiele łatwiej tanie OC znaleźć przy pomocy kalkulatora ubezpieczeń, który szybko porówna propozycje różnych ubezpieczycieli i znajdzie tę najkorzystniejszą.

Pamiętaj, że w żadnym przypadku umowa ubezpieczenia OC nie może zostać zawarta wstecz. Jeśli więc właśnie zorientowałeś się, że od tygodnia nie masz obowiązkowej polisy, pozostaje Ci jak najszybsze wykupienie nowego ubezpieczenia i liczenie na to, że UFG nie dostrzeże akurat tej przerwy w polisie.

Przed zawarciem umowy OC ubezpieczyciele pytają o wiele rzeczy związanych z samochodem oraz właścicielem auta. Odpowiadaj zgodnie z prawdą, nie ukrywając niczego ważnego. Jeżeli ubezpieczyciel wykryje w przyszłości, że na jakieś pytanie nie podałeś prawdziwej odpowiedzi, będzie miał prawo żądać dopłaty do składki.

Kiedy trzeba kupić ubezpieczenie OC?

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych określa precyzyjnie, kiedy należy zakupić polisę OC. Pilnuj tego terminu, ponieważ już za jeden dzień bez OC grozi wysoka kara.

Zgodnie z prawem umowę OC należy zawrzeć:

• w dniu rejestracji pojazdu (z wyjątkiem pojazdów historycznych), ale nie później niż z chwilą wprowadzenia go do ruchu;
• przed wprowadzeniem do ruchu pojazdów wolnobieżnych oraz pojazdów historycznych;
• przed przekroczeniem granicy, jeśli posiadacz pojazdu zarejestrowanego za granicą nie posiada OC.

Od chwili zakupu pierwszej polisy auto powinno mieć już zachowaną ciągłość OC. Kolejne ubezpieczenie musi się więc rozpocząć od razu następnego dnia po zakończeniu poprzedniego.

Kto może kupić OC krótkoterminowe?

Standardowo ubezpieczenie OC zawiera się na 12 miesięcy. W szczególnych przypadkach istnieje jednak możliwość zakupienia OC krótkoterminowego. Takie ubezpieczenie można zawrzeć, jeśli pojazd jest:

• w posiadaniu podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą polegającą na pośredniczeniu w kupnie i sprzedaży pojazdów lub polegającą na kupnie i sprzedaży pojazdów;
• zarejestrowany czasowo;
• zarejestrowany za granicą, a w danym momencie państwem umiejscowienia ryzyka jest Polska;
• pojazdem wolnobieżnym;
• pojazdem historycznym.

Ubezpieczenie krótkoterminowe należy zwykle zakupić na co najmniej 30 dni. W przypadku pojazdów wolnobieżnych muszą być to jednak aż 3 miesiące.

Kiedy wypowiedzenie OC jest możliwe?

Czasami kierowca tuż po zakupie OC orientuje się, że inny ubezpieczyciel ma dla niego korzystniejszą ofertę. Zaczyna się wtedy zastanawiać, czy może jeszcze zrezygnować z zawartego ubezpieczenia. Będzie to jednak możliwe jedynie w ściśle określonych przypadkach.

Zgodnie z ustawą wypowiedzenie OC jest możliwe:

1. Na koniec dotychczasowej umowy ubezpieczenia OC – jeżeli nie chcesz przedłużać OC na kolejny rok u tego samego ubezpieczyciela, musisz złożyć rezygnację na co najmniej dzień przed końcem dotychczasowej umowy.
2. Jeśli w tym samym czasie auto jest ubezpieczone u dwóch lub więcej ubezpieczycieli, możesz wypowiedzieć tę umowę, która jest wynikiem automatycznego przedłużenia OC. W takim przypadku ubezpieczyciel zażąda od Ciebie jedynie zapłaty składki za ten okres, kiedy udzielał Ci faktycznej ochrony. Jeżeli jednak dwie umowy OC zawarto z tym samym towarzystwem ubezpieczeń, firmie należy się składka jedynie z tytułu jednej umowy.
3. Jeśli korzysta się z OC poprzedniego właściciela – nabywca auta może wypowiedzieć OC po sprzedawcy w dowolnym momencie.
4. Jeśli kupi się OC przez Internet lub telefon, można wypowiedzieć polisę w ciągu 30 dni od zawarcia. Podobnie jak w przypadku wypowiedzenia automatycznie przedłużonego OC, ubezpieczyciel zażąda od Ciebie zapłaty składki za te dni, kiedy udzielał Ci ochrony.

Jak więc widać, nowo zakupione OC można wypowiedzieć jedynie wtedy, kiedy zawrzesz ubezpieczenie na odległość. Osoby, które kupią polisę osobiście w oddziale lub u agenta, nie mają takiej możliwości.

Jak działa automatyczne przedłużenie OC?

Wiele osób, które dopiero od niedawna kupują ubezpieczenie OC, zaskakuje to, jak działa automatyczne przedłużenie OC. Zgodnie z ustawą, jeżeli nie później niż na jeden dzień przed końcem umowy nie wypowiesz OC na piśmie, ubezpieczenie przedłuży się na kolejne 12 miesięcy. Automatyczne przedłużenie OC ma chronić zapominalskich przed koniecznością zapłaty kary za brak polisy.

Ustawa wymienia jednak kilka szczególnych sytuacji, w przypadku których OC nie przedłuży się automatycznie na kolejne 12 miesięcy. Jest tak wtedy, kiedy:

• nie została opłacona w całości składka za poprzednie OC;
• w trakcie trwania umowy zmienił się właściciel auta;
• zakład ubezpieczeń utracił zezwolenie na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej w zakresie OC;
• ogłoszono upadłość ubezpieczyciela.

Ubezpieczenie OC a zmiana właściciela pojazdu

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych określa także, co się dzieje z polisą OC, jeśli w trakcie trwania umowy zmieni się właściciel pojazdu. Zgodnie z prawem:

• ubezpieczenie OC przechodzi automatycznie na nowego właściciela;
• umowa OC ulega rozwiązaniu z upływem okresu, na który została zawarta, chyba że nowy właściciel wypowie ją wcześniej na piśmie. Ubezpieczenie OC po poprzednim właścicielu nie przedłuża się automatycznie na kolejne 12 miesięcy;
• ubezpieczyciel ma prawo do rekalkulacji składki, jeśli uzna, że w przypadku nowego właściciela ryzyko spowodowania wypadku jest większe;
• jeśli poprzedni właściciel nie zawarł umowy OC, nabywca musi kupić ubezpieczenie od razu w dniu nabycia samochodu, aby uniknąć kary;
• jeśli nowy właściciel skorzysta z prawa do wypowiedzenia OC po poprzednim posiadaczu, musi zawrzeć nową umowę OC najpóźniej w dniu rozwiązania się dotychczasowego OC;
• sprzedawca auta musi przekazać nabywcy potwierdzenie zawarcia OC. Ma także obowiązek powiadomienia na piśmie w ciągu 14 dni ubezpieczyciela o zmianie właściciela auta. Towarzystwu ubezpieczeniowemu należy przekazać dane nabywcy, czyli imię, nazwisko, adres zamieszkania i PESEL lub, w przypadku gdy auto kupuje firma, nazwę, siedzibę i numer REGON przedsiębiorstwa.

Odrobinę bardziej skomplikowana sytuacja jest wtedy, kiedy sprzedawca zakupił OC na raty. W takim przypadku nowy właściciel odpowiada za płatność tych składek, których termin zapłaty mija już po dniu nabycia auta. Sprzedawca natomiast ponosi wraz z nabywcą odpowiedzialność solidarną za zapłatę tych rat, których termin płatności minie pomiędzy dniem przeniesienia praw własności a datą powiadomienia ubezpieczyciela o zbyciu pojazdu. W interesie sprzedawcy jest więc jak najszybsze powiadomienie towarzystwa o zmianie właściciela auta.

Kiedy ubezpieczenie OC ulegnie rozwiązaniu?

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych określa również dokładnie, kiedy umowa OC ulegnie rozwiązaniu:

• z upływem okresu na który została zawarta, o ile nie podlega automatycznemu przedłużeniu;
• z chwilą wyrejestrowania pojazdu;
• z dniem odstąpienia od umowy, jeśli OC kupiono przed rejestracją pojazdu i auto w ciągu 30 dni nie zostało zarejestrowane;
• z dniem wypowiedzenia OC przez nowego właściciela;
• z chwilą udokumentowania trwałej i zupełnej utraty posiadania pojazdu;
• z upływem 3 miesięcy od dnia ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń;
• z chwilą zarejestrowania pojazdu za granicą;
• z dniem odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy w związku ze skorzystaniem z możliwości rezygnacji z OC zawartego przez Internet lub telefon w ciągu 30 dni;
• z dniem wydania zaświadczenia o zezłomowaniu pojazdu;
• z dniem wypowiedzenia umowy podwójnego OC.

Kiedy możesz otrzymać zwrot składki z OC?

Jeżeli nie korzystasz z OC do końca trwania umowy, możesz w większości przypadków otrzymać zwrot składki. Zgodnie z ustawą taki zwrot przysługuje w przypadku:

• wyrejestrowania pojazdu lub udokumentowania jego trwałej i zupełnej utraty;
• odstąpienia od umowy, jeśli umowę OC zawarto jeszcze przed zarejestrowaniem pojazdu i w ciągu 30 dni auto nie zostało zarejestrowane;
• rozwiązania umowy w związku z jej wypowiedzeniem przez nowego właściciela samochodu. Zwrot składki przysługuje wtedy poprzedniemu właścicielowi auta;
• odstąpienia przez ubezpieczającego od umowy w ciągu 30 dni od zawarcia OC przez Internet lub telefon;
• wydania zaświadczenia o zezłomowaniu pojazdu;
• rozwiązania umowy w związku z wypowiedzeniem podwójnego OC.

Zwrot składki powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w ciągu 14 dni.

Co zrobić w razie kolizji lub wypadku?

Jesteś sprawcą wypadku lub kolizji drogowej? Sprawdź, co zgodnie z ustawą musisz zrobić tuż po zdarzeniu:

1. Podejmij wszelkie możliwe działania w celu zapewnienia bezpieczeństwa. Postaraj się złagodzić skutki zdarzenia, zorganizuj pomoc lekarską dla poszkodowanych i zabezpiecz ich mienie.
2. W miarę możliwości zapobiegnij powiększeniu się szkody.
3. Zawiadom niezwłocznie policję, jeśli doszło do wypadku z ofiarami w ludziach. Służby należy także wezwać, jeśli zachodzi podejrzenie popełnienia przestępstwa (np. któryś z kierowców jest prawdopodobnie pod wpływem alkoholu).
4. Podaj pozostałym uczestnikom zdarzenia numer swojego ubezpieczenia OC oraz nazwę ubezpieczyciela.

Odszkodowanie z OC

Ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie z OC za szkody wyrządzone w związku z ruchem pojazdu (zarówno szkody materialne, jak i osobowe). Co ważne, zgodnie z ustawą za szkodę powstałą w związku z ruchem uważa się również taką powstałą podczas i w związku z:

• wsiadaniem do pojazdu lub wysiadaniem z niego,
• bezpośrednim załadowywaniem lub rozładowywaniem pojazdu,
• zatrzymaniem lub postojem pojazdu.

Odszkodowanie wypłaca się w granicach odpowiedzialności cywilnej, ale nie może być ono wyższe niż suma gwarancyjna. W Polsce suma gwarancyjna OC wynosi co najmniej równowartość w złotych:

• 5 210 000 euro w przypadku szkód na osobie;
• 1 050 000 euro w przypadku szkód w mieniu.

Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkody, do których doszło w Polsce lub na terenie innych państw będących sygnatariuszami Porozumienia Wielostronnego. Co ważne, w tym drugim przypadku polisa OC zapewnia zakres ochrony wymagany przez prawo państwa, na terenie którego doszło do zdarzenia lub ten obowiązujący w Polsce, w zależności od tego, który z tych zakresów jest szerszy. Poszkodowany na pewno więc nie będzie stratny, niezależnie od tego z jakiego kraju pochodzi sprawca.

Odszkodowanie z OC powinno zostać wypłacone w ciągu 30 dni od daty zgłoszenia szkody do ubezpieczyciela. Jeśli w tym czasie wyjaśnienie niezbędnych okoliczności było niemożliwe, pieniądze należy wypłacić w ciągu 14 dni od momentu, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie okoliczności było możliwe.

Maksymalny termin na wypłatę pieniędzy to 90 dni, chyba że ustalenie odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania zależy od toczącego się przed sądem postępowania. W takim przypadku należy czekać na zakończenie się procesu.

Niezależnie od okoliczności w ciągu pierwszych 30 dni ubezpieczyciel musi wypłacić bezsporną część odszkodowania.

Jeżeli ubezpieczyciel odmawia wypłaty odszkodowania lub wypłaca mniejszą kwotę od tej wskazanej przez poszkodowanego w roszczeniu, to musi podać na piśmie powody takiej decyzji. Poszkodowany ma natomiast zawsze prawo złożyć odwołanie.

Kiedy sprawcy grozi regres odszkodowania?

Ubezpieczenie OC w większości przypadków chroni sprawcę przed finansowymi konsekwencjami spowodowania szkody. Są jednak takie sytuacje, w których ubezpieczyciel wypłaci co prawda pieniądze poszkodowanemu, ale następnie zwróci się do sprawcy z żądaniem regresu odszkodowania. Jest tak wtedy, kiedy:

• szkoda została wyrządzona w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii;
• szkoda została wyrządzona umyślnie;
• kierujący wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa;
• kierujący nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem – wyjątkiem jest sytuacja, kiedy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa;
• kierujący zbiegł z miejsca zdarzenia.

Prawo do regresu odszkodowania ma również Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, jeśli wypłaca odszkodowanie za sprawcę, który w ogóle nie ma ubezpieczenia OC. W takim przypadku UFG zwróci się z regresem niezależnie od okoliczności szkody. Jeżdżąc bez OC, narażasz się więc na konieczność płacenia z własnej kieszeni milionowych odszkodowań w razie spowodowania wypadku.

Wyłączenia odpowiedzialności w OC

Z ubezpieczenia OC można otrzymać odszkodowanie za większość szkód na osobie lub materialnych, o ile tylko są one związane z ruchem pojazdu. Ustawa przewiduje jednak kilka rodzajów szkód, za które ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności.

Towarzystwa ubezpieczeniowe nie odpowiadają za szkody:

• polegające na uszkodzeniu / zniszczeniu / utracie mienia wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu. Dotyczy to również sytuacji, kiedy posiadacz pojazdu, którym szkoda została wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu, w którym szkoda została wyrządzona;
• wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach, bagażu, chyba że odpowiedzialność za szkodę ponosi posiadacz innego pojazdu niż pojazd przewożący te przedmioty;
• polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, dokumentów, zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych i podobnych;
• polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska.

Kiedy zaczyna się odpowiedzialność ubezpieczyciela?

Ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność za szkody od momentu zawarcia umowy i zapłacenia składki lub jej pierwszej raty. Jeżeli jednak w umowie wskazano późniejszy termin płatności, ubezpieczyciel odpowiada za szkody już od chwili podpisania umowy.

W przypadku automatycznie przedłużonego OC ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność od początku trwania umowy, a nie zapłacenia składki.

Co ważne, jeśli kupujesz OC na raty, to nieopłacenie drugiej lub kolejnej składki nie spowoduje ustania odpowiedzialności ubezpieczyciela. Pamiętaj jednak, że takie nieopłacone OC nie przedłuży się automatycznie na kolejne 12 miesięcy.

Kara za brak OC

Ubezpieczenie OC jest obowiązkową polisą, więc za jej brak grozi wysoka kara. Już jeden dzień bez OC narazi Cię na duże koszta.

Kary za brak OC trudno uniknąć, ponieważ wiele organów może kontrolować spełnienie obowiązku zawarcia umowy polisy. Zgodnie z ustawą do przeprowadzenia takiej kontroli są zobowiązane:

• policja;
• organy celne;
• straż graniczna;
• organy właściwe w sprawach rejestracji pojazdów;
• Inspekcja Transportu Drogowego.

Prawo do kontroli mają również:

• Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny (który korzysta ze specjalnego wirtualnego systemu do kontroli OC);
• inne organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego;
• Inspekcja Ochrony Środowiska.

W przypadku stwierdzenia braku OC na właściciela auta zostaje nałożona wysoka kara.

Ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych reguluje wiele kwestii związanych z ubezpieczeniem OC. Jeśli któryś z powyższych zapisów jest dla Ciebie niejasny, zadaj pytanie w komentarzu, a my postaramy się jak najszybciej na nie odpowiedzieć.