Reguła proporcjonalności to reguła stosowana przez ubezpieczycieli w przypadku niedoubezpieczenia, czyli wtedy kiedy ubezpieczający zaniży wartość ubezpieczanego przedmiotu. Suma ubezpieczenia jest więc niższa od wartości chronionej rzeczy. W takim przypadku ubezpieczyciel pomniejszy ewentualne odszkodowanie o taki procent, o jaki zapisana suma ubezpieczenia jest mniejsza od rzeczywistej wartości mienia.
Dla przykładu wyobraźmy sobie budynek o wartości 300 000 zł, który ubezpieczy się na sumę wynoszącą jedynie 150 000 zł. Jeśli w wyniku zdarzeń losowych dojdzie do strat wycenionych na 50 000 zł, ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie w wysokości 25 000 zł. Wystąpiło bowiem niedoubezpieczenie wynoszące 50%, więc odszkodowanie także zostało pomniejszone o 50%. Jak widać, niedoubezpieczenie będzie miało negatywne skutki zarówno przy szkodach całkowitych, jak i tych mniejszych.
Reguła proporcjonalności dobitnie pokazuje wady zaniżania wartości ubezpieczanej rzeczy. Oczywiście, zaletą takiego postępowania jest mniejsza składka do zapłacenia w momencie zawierania umowy ubezpieczenia. Jeśli decydujesz się na takie rozwiązanie, musisz być jednak świadomy faktu, że wypłacone odszkodowanie nie pokryje wszystkich strat. Niestety, nadal wiele osób zaniża wartość ubezpieczanego przedmiotu, skupiając się jedynie na fakcie, że teraz zapłacą mniejszą składkę. Ta krótkoterminowa oszczędność może się jednak łatwo przemienić w długoterminową stratę.
Ubezpieczyciel, stosując regułę proporcjonalności, musi się jednak trzymać regulacji zawartych w prawie ubezpieczeniowym. W przeciwnym wypadku zapis o regule proporcjonalności nie będzie wiążący prawnie. Jakie zasady dotyczą reguły proporcjonalności?
- reguła proporcjonalności musi być stosowana jawnie, a zapis jej dotyczący powinien być zrozumiały dla osoby kupującej polisę. Klauzula proporcjonalności wymaga jednoznaczności, a zatem powinny zostać użyte sformułowania, które bez problemów zrozumie przeciętny konsument;
- osoba kupująca ubezpieczenie musi zostać poinformowana o konsekwencjach ustalenia zaniżonej sumy ubezpieczenia oraz stosowania reguły proporcjonalności. Jeśli klauzula proporcjonalności jest zamieszczona w Ogólnych Warunkach Ubezpieczenia (OWU), ubezpieczyciel powinien zwrócić uwagę klienta na ten zapis.
Powyższe obostrzenia wynikają z ogólnej zasady mówiącej, że wszelkie klauzule ograniczające odpowiedzialność ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia majątkowego stanowią wyjątek od zasady, więc wymagają wyraźnego postanowienia umownego.
