Samochód zastępczy to temat, który w przypadku likwidacji szkód z OC wciąż wzbudza całkiem spore kontrowersje. Osoby od dawna śledzące to zagadnienie mogą jeszcze pamiętać, że kiedyś wątpliwości dotyczyły nawet odpowiedzi na pytanie, czy poszkodowany niebędący przedsiębiorcą posiada prawo do zastępczego auta. Obecnie nie ma już dyskusji w temacie uprawnień konsumenta do korzystania z samochodu zastępczego. Pojawiają się natomiast inne problemowe kwestie. Sytuację osób poszkodowanych w wypadku, na pewno nieco poprawią nowe rekomendacje KNF obowiązujące od 1 listopada 2022 roku. Eksperci porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl postanowili wyjaśnić, co dokładnie ten pakiet zaleceń zmienia w kontekście uprawnień do samochodu zastępczego z OC.
Spis treści:
Rekomendacje KNF po części powtarzają starsze zalecenia
Na wstępie warto przypomnieć, że Rekomendacje dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych wraz z dniem 1 listopada 2022 r. zastąpiły wcześniejsze Wytyczne dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych. Komisja Nadzoru Finansowego zyskała możliwość wydawania rekomendacji dla zakładów ubezpieczeń na podstawie artykułu 365 ustawy z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. 2015 r. poz. 1844). Taka zmiana oznacza bardziej restrykcyjny nadzór na sektorem ubezpieczeniowym. Ubezpieczyciele nie zamierzający stosować nowych rekomendacji, muszą wytłumaczyć nadzorowi finansowemu, w jaki inny sposób osiągną cele związane np. z ochroną interesów klientów i poszkodowanych. W praktyce wszystkie zakłady ubezpieczeniowe oferujące OC i AC najpóźniej 1 listopada br. wdrożyły nowe rekomendacje KNF. „Jeżeli chodzi o kwestię samochodu zastępczego, to wspomniane nowe regulacje obejmują tylko OC i nie mają ewentualnego zastosowania do autocasco” - podkreśla Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Obowiązujące od niedawna rekomendacje KNF w przypadku najmu aut zastępczych z OC powtarzają wiele zasad znanych z wcześniejszych wytycznych i orzecznictwa sądów. Chodzi między innymi o następujące reguły:
- Zakład ubezpieczeń nie może wymagać, aby poszkodowany na czas korzystania z samochodu zastępczego zmieniał swój zwykły sposób używania pojazdu. Towarzystwo ubezpieczeniowe może zredukować zwrot kosztów wynajmu auta o kwotę, którą poszkodowany wydatkowałby na eksploatację własnego pojazdu w tym samym czasie (zobacz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r. - sygn. akt: IV CK 672/03).
- Nie ma opcji powoływania się zakładu ubezpieczeń na nieprowadzenie przez poszkodowanego działalności gospodarczej i możliwość korzystania przez niego z komunikacji miejskiej (zobacz: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. - sygn. akt: III CZP 05/11)
- W razie szkody całkowitej, istnieje obowiązek pokrycia z OC kosztów najmu samochodu zastępczego w okresie niezbędnym do zakupu nowego pojazdu przez osobę poszkodowaną (zobacz: Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r. - sygn. akt: III CZP 76/13).
„Powtórzenie w pakiecie nowych rekomendacji KNF-u tych bardzo dobrze znanych już zasad związanych z najmem auta zastępczego było konieczne w celu uniknięcia jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych” - wyjaśnia Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Posiadanie drugiego auta w rodzinie nie ma znaczenia?
Nowe Rekomendacje dotyczące likwidacji szkód z ubezpieczeń komunikacyjnych zawierają też rozwiązania, które powinny sprawić, że korzystanie z samochodu zastępczego przez poszkodowanych będzie łatwiejsze - również w 2023 roku oraz kolejnych latach. Ważną nowością jest zakaz automatycznego odmawiania poszkodowanemu zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego z OC sprawcy tylko z powodu zarejestrowania na niego innego auta niż to uszkodzone. Taka zasada wprowadzona przez rekomendację 21.3 wydaje się zrozumiała, bo drugie auto w rodzinie może być aktualnie niesprawne albo używane tylko przez partnera. Kolejna nowa rekomendacja wskazuje, że zakład ubezpieczeń może przedstawić swoją ofertę wynajmu samochodu zastępczego dla poszkodowanego. „Umieszczenie tej zasady w nowym pakiecie regulacji stanowi odpowiedź na Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r. (sygn. akt III CZP 20/17). KNF dokładnie określił, jakie elementy powinna zawierać propozycja najmu składana przez ubezpieczyciela” - dodaje Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Obowiązujące od 1 listopada 2022 r. regulacje KNF-u podkreślają, że wspomniana propozycja zakładu ubezpieczeń co do najmu auta powinna zostać przedstawiona poszkodowanemu niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia roszczeń. Co ważne, ta oferta musi bazować na konkretnych i realnych warunkach przedstawionych przez wypożyczalnię współpracującą z danym zakładem ubezpieczeń. Warto też dodać, że ubezpieczyciel powinien pokrywać zobowiązania zaciągnięte wcześniej przez poszkodowanego w związku z najmem samochodu zastępczego. To z kolei zmiana wymuszona przez Uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r. (sygn. akt III CZP 63/19). Nadzór finansowy informuje ponadto, że ubezpieczyciel przy ocenie zasadności zwrotu wcześniej poniesionych przez poszkodowanego kosztów najmu auta nie może się powoływać na przedstawioną później, realną cenowo propozycję ze współpracującej wypożyczalni. „W świetle nowych rekomendacji KNF-u nie ma również wątpliwości, że zakład ubezpieczeń powinien pokryć dodatkowe koszty związane z najmem samochodu zastępczego na czas przedłużającej się naprawy - o ile wydłużenie prac w warsztacie nie jest skutkiem działania poszkodowanego” - podsumowuje Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
