Auto zastępcze z OC sprawcy – dla kogo? Na jak długo? Na co uważać?

Przez wiele lat ubezpieczyciele dawali prawo do wynajmu auta zastępczego z OC sprawcy jedynie osobom prowadzącym działalność gospodarczą. Rzecznik Finansowy oraz Sąd Najwyższy zakwestionowali takie postępowanie. Nie oznacza to jednak, że obecnie auto zastępcze przysługuje każdemu bez żadnych ograniczeń. Sprawdź, na jakich zasadach funkcjonuje wynajem auta zastępczego z OC.

Spis treści:

1. Samochód zastępczy z OC sprawcy - przepisy
2. Komu przysługuje auto zastępcze z OC?
3. Auto zastępcze z OC sprawcy – na jak długo przysługuje?
   • Szkoda częściowa - auto zastępcze na czas naprawy technologiczny czy realny?
   • Auto zastępcze a szkoda całkowita
4. Samochód zastępczy z OC – na co uważać?
5. Jak wynająć auto zastępcze z OC?
6. Auto zastępcze a Rzecznik Finansowy

Wszelkie roszczenia z OC wypływają z faktu, że w przypadku likwidacji szkody z obowiązkowej polisy towarzystwo ubezpieczeń musi pokryć koszty będące normalnymi następstwami szkody. Czy w zakres tych kosztów wchodzi także pokrycie wynajmu samochodu zastępczego? Odpowiedź na to pytanie jest zupełnie jasna, jeśli poszkodowany prowadzi działalność gospodarczą, której charakter wymaga posługiwania się samochodem. Uszkodzenie auta oznacza wtedy dla niego brak możliwości zarobku. Co jednak w sytuacji, kiedy samochód jest wykorzystywany głównie po to, by dojechać do pracy, do której można się dostać również tramwajem? Albo po to by podjechać do pobliskiego sklepu na duże zakupy?

Przez długi czas ubezpieczyciele byli skłonni pokrywać koszty auta zastępczego z OC jedynie wtedy, kiedy osoba poszkodowana używała samochodu w celach zarobkowych. W innych przypadkach towarzystwa ubezpieczeniowe często odmawiały pokrycia kosztów. Tę decyzję niejednokrotnie podtrzymywały sądy, do których zwracali się oburzeni kierowcy. Taka sytuacja skłoniła w 2011 r. ówczesnego Rzecznika Ubezpieczonych (obecnie jest to Rzecznik Finansowy) do zadania pytania o podstawy pokrycia kosztów auta zastępczemu z OC Sądowi Najwyższemu.

Sąd Najwyższy odpowiedział na przedstawione przez Rzecznika zagadnienie prawne i 17 listopada 2011 r. podjął następującą uchwałę:

Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego niesłużącego do prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego; nie jest ona uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.

Co uchwała Sądu Najwyższego oznacza w praktyce?

Mówiąc w skrócie, zwrot kosztów za wynajem auta zastępczego przysługuje także poszkodowanym nieprowadzącym działalności gospodarczej. Możliwość skorzystania przez takie osoby z komunikacji publicznej nie może być podstawą do odmowy pokrycia kosztów.

Należy jednak pamiętać, że wydatki na samochód zastępczy powinny być celowe i ekonomicznie uzasadnione. Co to znaczy?

Po pierwsze, wynajęty samochód zastępczy nie może być wyższej klasy niż Twoje auto. Na co dzień dojeżdżasz do pracy Oplem Corsą? Nie wynajmuj Opla Omegi, tylko zdecyduj się na inne auto z segmentu B.

Po drugie, koszt wynajmu nie powinien odbiegać od średniej ceny za usługę wynajmu auta na danym terenie. Nie wybieraj więc najdroższej wypożyczalni w okolicy,

Po trzecie, poniesione koszty muszą być odpowiednio udokumentowane (np. umowa z wypożyczalnią, faktura).

Po czwarte, ubezpieczyciel nie pokryje kosztów auta zastępczego, jeśli posiadasz drugie auto, którego możesz użyć do tych samych celów, do których używałeś uszkodzonego pojazdu. Nie oznacza to jednak, że sam fakt posiadania dwóch aut automatycznie wyklucza Cię z grupy kierowców, którym przysługuje samochód zastępczy z OC. Ubezpieczyciel pokryje koszty wynajmu takiego pojazdu, jeśli:

• Twoje drugie auto nie pozwoli Ci wykonywać tych samych zadań, co uszkodzony pojazd. Przykładem jest sytuacja, kiedy uszkodzony został Twój samochód dostawczy, którego używasz do rozwożenia towaru, a Twój drugi pojazd to auto osobowe;
• używanie przez Ciebie drugiego auta utrudniłoby życie innym domownikom. Dla przykładu, jeśli Twojego drugiego auta używa żona, aby dojeżdżać codziennie do swojej pracy, ubezpieczyciel powinien pokryć koszty samochodu zastępczego, którym Ty będziesz się poruszać.

Po uchwale Sądu Najwyższego ubezpieczyciele już raczej nie kwestionują prawa poszkodowanych do samochodu zastępczego z OC sprawcy. Kontrowersje nadal jednak wywołuje to, na jak długi okres przysługuje auto zastępcze.

Jak długo możesz więc korzystać z auta zastępczego? Należy rozróżnić dwie sytuacje: szkodę częściową oraz szkodę całkowitą.

W przypadku szkody częściowej, czyli kiedy uszkodzony pojazd wymaga naprawy w warsztacie, poszkodowany powinien móc korzystać z auta zastępczego do momentu, kiedy będzie już możliwy odbiór naprawionego pojazdu z warsztatu. Liczy się zatem nie tylko czas samej naprawy, lecz także między innymi oczekiwania na kosztorys czy zamówione części. Niestety, ubezpieczyciele nadal próbują niekiedy uwzględniać jedynie technologiczny czas naprawy, nie zwracając uwagi, że warsztat czekał najpierw siedem dni na dostarczenie zamówionych części.

W przypadku szkody całkowitej (występuje ona wtedy, kiedy koszt naprawy przekroczyłby wartość, jaką miało auto tuż przed zdarzeniem) czas użytkowania auta zastępczego nie powinien przekroczyć czasu niezbędnego do zakupu nowego pojazdu. Ubezpieczyciele powinni więc zwrócić koszty pojazdu zastępczego za okres od dnia wypadku do momentu uzyskania odszkodowania. Warto zauważyć, że jeśli obiektywne przesłanki uniemożliwiają zakup auta od razu po otrzymaniu odszkodowania, można się starać o dalsze opłacanie kosztów wynajmu samochodu zastępczego przez ubezpieczyciela.

Po pierwsze, pamiętaj, że firma ubezpieczeniowa zwróci jedynie faktyczny koszt wynajmu samochodu. Jeśli nie zdecydujesz się wynajmować samochodu zastępczego, nie masz prawa żądać od ubezpieczyciela pieniędzy. Mówiąc krótko, pieniądze otrzymuje się za wynajem auta zastępczego (który już miał miejsce), a nie na wynajem (do którego nie wiadomo, czy dojdzie). Zgodnie z opinią Sądu Najwyższego sama utrata pojazdu w wyniku zdarzenia drogowego nie jest bowiem szkodą majątkową. Jest nią dopiero wynajem auta zastępczego i to pokrycia tych kosztów możesz się domagać.

Na jakie inne haczyki warto uważać, wynajmując auto zastępcze z OC sprawcy?

Należy pamiętać, że zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z 8 września 2004 r. ubezpieczyciel może pomniejszyć zwrot kosztów wynajmu o wydatki, których poszkodowana osoba nie poniosła w związku z przerwą w eksploatacji własnego samochodu. Towarzystwo ubezpieczeniowe może więc na przykład nie zwrócić kosztów tankowania auta zastępczego. W końcu gdybyś jeździł swoim autem, także musiałbyś płacić za benzynę.

Ubezpieczyciel nie pokryje też w pełni kosztów wynajmu auta zastępczego, jeśli wypożyczysz samochód należący do wyższej klasy niż posiadany przez Ciebie. Nie licz też na pełen zwrot kosztów, jeśli zdecydujesz się na wypożyczalnię, której stawki przekraczają te, które zostały określone przez ubezpieczyciela jako ceny typowe dla Twojego regionu zamieszkania.

Na początek warto zauważyć, że obecnie, zgodnie z zaleceniem KNF, ubezpieczyciel od razu po zgłoszeniu szkody przez poszkodowanego powinien przekazać informacje o możliwości skorzystania z samochodu zastępczego. Wskazane jest także, by towarzystwo poinformowało o stosowanych zasadach zwrotu kosztów.

A jak wygląda samo wynajęcie auta zastępczego z OC? Przede wszystkim należy zgłosić do ubezpieczyciela sprawcy szkodę z OC. Późniejsze postępowanie zależy od tego, jaką opcję wynajmu auta zastępczego wybierzesz.

Obecnie na rynku funkcjonują trzy modele:

1. Ubezpieczyciel ma własną flotę pojazdów

Najwięksi ubezpieczyciele posiadają własną flotę pojazdów. Dla przykładu PZU ma do dyspozycji flotę samochodów hybrydowych. Jeśli więc interesuje Cię samochód zastępczy z OC sprawcy w PZU, możesz po prostu zgłosić do ubezpieczyciela chęć skorzystania z auta z tej floty.

2. Wynajem auta z wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem

Bezgotówkowy wynajem samochodu zastępczego to model bardzo wygodny i cieszący się coraz większą popularnością wśród kierowców. Większość ubezpieczycieli współpracuje bowiem obecnie z wybranymi wypożyczalniami w ramach programów partnerskich. W takim przypadku wystarczy, że zgłosisz ubezpieczycielowi chęć wynajęcia auta, a potem udasz się do wskazanej przez towarzystwo wypożyczalni. Tam okazujesz swój dowód osobisty i prawo jazdy oraz numer likwidowanej szkody. Odbierasz auto, a wypożyczalnia rozlicza się sama z ubezpieczycielem. Ty nie przejmujesz się żadnymi kosztami ani formalnościami.

3. Wynajem auta zastępczego na własną rękę

Masz zaufaną wypożyczalnię i to właśnie z niej chcesz wynająć auto? Możesz tak zrobić. W takim przypadku sam jednak musisz zająć się załatwieniem formalności z wypożyczalnią. Dopiero potem możesz napisać do ubezpieczyciela o zwrot kosztów (do wniosku koniecznie dołącz faktury lub umowę z wypożyczalnią). W przypadku wynajmu auta na własną rękę zwróć uwagę na klasę wypożyczanego samochodu. Sprawdź także, czy stawki wybranej wypożyczalni nie przekraczają tych podanych jako maksymalne przez ubezpieczyciela.

Niestety, nadal zdarza się, że ubezpieczyciele robią problemy ze zwrotem kosztów za wynajem samochodu zastępczego. Tak jak wspominaliśmy powyżej, kontrowersje często wywołuje m.in. czas, na jaki przysługuje auto zastępcze z OC w przypadku szkody częściowej. Jeśli nie zgadzasz się z decyzją ubezpieczyciela co do odszkodowania, bardzo przydatna może okazać się pomoc Rzecznika Finansowego. Udziela on darmowych konsultacji, a także interweniuje bezpośrednio u ubezpieczycieli.

Przede wszystkim pamiętaj jednak, że auto zastępcze z OC sprawcy nie jest jakimś przywilejem dla wybranych, tylko usługą należącą się prawie każdemu kierowcy, który w wyniku zdarzenia drogowego nie może przez jakiś czas korzystać ze swojego samochodu.