Odpowiedzialność cywilna kontraktowa (łac. ex contractu) to jeden z dwóch reżimów odpowiedzialności cywilnej występujących w polskim prawie.
Jest to odpowiedzialność za szkody spowodowane przez niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania (kontraktu). Aby można było mówić o tego typu odpowiedzialności, jeszcze przed dojściem do szkody dwie osoby musi łączyć stosunek zobowiązaniowy. Ponieważ obowiązek odszkodowawczy zależy od istnienia wcześniejszej relacji między stronami, ma on charakter wtórny. Jest to główna różnica między odpowiedzialnością cywilną kontraktową a deliktową, w przypadku której obowiązek odszkodowawczy ma charakter pierwotny.
Osoba, która ponosi odpowiedzialność kontraktową za szkodę, jest zobowiązana do jej naprawienia.
Odpowiedzialność cywilna kontraktowa opiera się na artykule 471 Kodeksu Cywilnego:
Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Warto zwrócić uwagę na to, jak w przypadku odpowiedzialności cywilnej kontraktowej rozłożony jest ciężar dowodu. Wierzyciel musi udowodnić, że doszło do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Nie musi on jednak udowadniać winy dłużnika. Osoba, która chce się uwolnić od odpowiedzialności kontraktowej, musi wykazać, że nie ponosi ona winy za niewykonanie / nienależyte wykonanie zobowiązania. Może też udowadniać, że wbrew słowom wierzyciela zobowiązanie zostało wykonane poprawnie i starannie.
Kiedy można mówić o winie dłużnika?
Dłużnik nie odpowiada za przypadek. Ponosi natomiast winę, jeśli nieumyślnie nie dochował należytej staranności przy wykonaniu. Winą jest także zamiar niewywiązania się z zobowiązania.
Warto zauważyć, że aby w ogóle można było mówić o odpowiedzialności cywilnej, musi występować związek przyczynowy między danym zdarzeniem a powstałą szkodą. Ten zapis chroni dłużnika przed nadmiernymi i nieuzsadnionymi roszczeniami ze strony osoby poszkodowanej.
W momencie kiedy przedsiębiorca kupuje ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej powinien koniecznie zwrócić uwagę, czy dana polisa obejmuje ochroną jedynie szkody, za które odpowiada się z tytułu odpowiedzialności cywilnej deliktowej czy też od razu wariant podstawowy uwzględnia dwa rodzaje odpowiedzialności.
