Odpowiedzialność cywilna to pojęcie, które wiele osób utożsamia z wypadkami drogowymi oraz obowiązkowym ubezpieczeniem (OC) dla kierowców. Warto jednak pamiętać, że przymusowe OC dla właścicieli aut nie jest jedynym ubezpieczeniem chroniącym odpowiedzialność cywilną. Taka sytuacja sugeruje, że wspomnianej odpowiedzialności nie powinniśmy utożsamiać tylko i wyłącznie ze szkodami w ruchu drogowym. Eksperci porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl postanowili wyjaśnić czym charakteryzuje się odpowiedzialność cywilna i jej rodzaje.
Spis treści:
Odpowiedzialność cywilna - definicja nie jest taka oczywista
Odpowiedzialność cywilna bywa określana (obok własności) jako jeden z filarów prawa cywilnego - nie tylko polskiego. Dlatego wielu osobom może nieco dziwny wydawać się fakt, że teoretycy nie potrafią wskazać jednolitej definicji odpowiedzialności cywilnej. Jeżeli chcemy szybko zrozumieć czym jest odpowiedzialność cywilna, definicja nie powinna być zbyt skomplikowana. „Bezpośredniej informacji o tym, czym jest odpowiedzialność cywilna, kodeks cywilny nam nie podaje, więc trzeba sięgnąć po teoretyczne opracowania prawnicze” - komentuje Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Dość łatwa do zrozumienia wydaje się definicja, wedle której odpowiedzialność cywilna „obejmuje wszelkie sytuacje, w których istnieje zagwarantowana przymusem państwowym powinność spełnienia ciążącego na dłużniku świadczenia wobec podmiotu, którego prawnie chronione dobra zostały naruszone” (zobacz: Z. Banaszczyk, Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej, wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa, 2015 r.).
Odpowiedzialność cywilna wiąże się nie tylko z wypadkami …
Cytowana powyżej definicja odpowiedzialności cywilnej mówi o konieczności spełnienia świadczenia, które rekompensuje naruszenie prawnie chronionych dóbr. Warto wiedzieć, że takie naruszenie może wynikać zarówno z nieodpowiedniego wykonania zawartej umowy, jak i czynu niedozwolonego (deliktu). Przy pomocy tego kryterium wyróżniamy odpowiedzialność cywilną kontraktową (wynikająca z kontraktu) oraz deliktową. Podstawą do odpowiedzialności cywilnej deliktowej za czyn niedozwolony może być nie tylko zawinione lub niezawinione działanie osoby zobowiązanej do naprawienia szkody. „To najczęstszy, ale nie jedyny przypadek, który przewiduje kodeks cywilny” - zaznacza Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
W pewnych sytuacjach odpowiedzialność cywilna deliktowa ma związek z cudzym działaniem, za które przepisy uczyniły odpowiedzialnym osobę zobowiązaną do naprawienia szkody. Przykład stanowi odpowiedzialność właściciela zwierzęcia za jego zachowanie. W ramach odpowiedzialności deliktowej, zobowiązany do naprawienia szkody będzie również rodzic jeśli jego dziecko przed ukończeniem trzynastego roku życia doprowadziło do uszczerbku na majątku lub osobie. „Trzeba wspomnieć, że odpowiedzialnością deliktową za działania dzieci są również obciążeni nauczyciele w czasie zajęć szkolnych” - dodaje Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Odpowiedzialności cywilnej mogą dotyczyć bardzo różne polisy
Jeżeli chodzi o ubezpieczenia dotyczące konsumentów, to znaczenie ma przede wszystkim odpowiedzialność cywilna deliktowa. Przed taką odpowiedzialnością w zakresie szkód osobowych i majątkowych chroni nie tylko popularne i wspomniane wcześniej OC dla kierowców. Polisa OC w życiu prywatnym jest innym przykładem ubezpieczenia przydającego się, gdy uruchomiona została odpowiedzialność cywilna. Prywatne ubezpieczenie OC stanowi częsty element pakietów turystycznych oraz polis mieszkaniowych. „Warto też wspomnieć o ubezpieczeniach dla rowerzystów, które często chronią w zakresie odpowiedzialności cywilnej wypełniając tym samym lukę związaną z brakiem obowiązkowego OC dla posiadaczy rowerów” - uzupełnia Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
Analizując bardziej profesjonalne ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, trzeba nadmienić, że obowiązkowe OC muszą wykupywać na przykład agenci ubezpieczeniowi, pośrednicy nieruchomości oraz księgowi prowadzący biura rachunkowe. Na mocy szczególnych przepisów, ubezpieczenie chroniące przed finansowymi skutkami odpowiedzialności cywilnej powinny posiadać np. szpitale. Bardzo specyficznym ubezpieczeniem jest też obowiązkowe OC rolnika. Niezależnie od rodzaju polisy OC, powinna ona posiadać odpowiednio wysoką sumę ubezpieczenia. „Poszkodowany w ramach likwidacji szkód majątkowych może bowiem domagać się zarówno pokrycia straty, jak i zwrotu utraconych korzyści. Katalog świadczeń za szkody osobowe jest natomiast szeroki i obejmuje np. dożywotnią rentę dla poszkodowanego” - podsumowuje Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeniowej Ubea.pl.
