Odpowiedzialność cywilna to obowiązek poniesienia przewidzianych przez prawo cywilne negatywnych konsekwencji swojego zachowania. W określonych przypadkach można ponosić odpowiedzialność cywilną także za zachowanie osób trzecich (np. rodzice ponoszą odpowiedzialność cywilną za szkody spowodowane przez ich dzieci).

Odpowiedzialność cywilna jest odpowiedzialnością majątkową, co oznacza, że zawsze towarzyszy jej obowiązek podjęcia konkretnych działań mających przełożenie na majątek osoby ponoszącej odpowiedzialność.

Aby można było mówić o odpowiedzialności cywilnej, musi dojść do szkody, czyli straty. Stratą może być rzeczywiste umniejszenie w majątku, ale może nią być także utrata spodziewanych korzyści.

Oprócz szkody majątkowej w prawie cywilnym istnieje także pojęcie krzywdy, czyli szkody niemajątkowej. O wiele trudniej ją wycenić, ponieważ wyraża się w negatywnych przeżyciach, bólu i cierpieniu.

Jeśli wyrządzimy komuś szkodę, musimy mu zapłacić odszkodowanie. Jeżeli wyrządzimy krzywdę, płacimy zadośćuczynienie, czyli majątkową rekompensatę za doznane cierpienia.

W prawie cywilnym występują dwa reżimy odpowiedzialności cywilnej:

deliktowa (z czynu niedozwolonego) - powstaje na skutek zaistnienia określonego zdarzenia. Osoba, która wyrządzi szkodę, ma obowiązek ją naprawić. Obowiązek odszkodowawczy powstaje więc bez względu istnienie wcześniej między osobami jakiejkolwiek relacji (ma charakter pierwotny). Typowym przykładem deliktowej odpowiedzialności jest odpowiedzialność sprawcy wypadku samochodowego wobec innych uczestników zdarzenia.
kontraktowa - jeszcze przed dojściem do szkody dwie osoby łączy stosunek zobowiązaniowy. W wyniku niewykonania (lub nienależytego wykonania) umowy przez jedną ze stron, po drugiej stronie powstaje roszczenie odszkodowawcze. Obowiązek odszkodowawczy zależy więc od wcześniejszej relacji między stronami (ma charakter wtórny).

Co ważne, aby można było mówić o odpowiedzialności cywilnej, musi wystąpić związek przyczynowy między określonym zdarzeniem a powstałą szkodą. Aby sprawca ponosił odpowiedzialność, szkoda musi być więc normalnym następstwem określonego zdarzenia.

Odpowiedzialność cywilna może być bardzo kosztowna, dlatego często mamy do czynienia z prawnym obowiązkiem wykupienia ubezpieczenia, które ochroni nasze finanse, jeśli spowodujemy szkodę. Dotyczy to niektórych zawodów (ubezpieczenie OC zawodowe) i oczywiście właścicieli samochodów (OC posiadacza pojazdu mechanicznego). Bardzo przydatne, mimo że nieobowiązkowe, jest także OC w życiu prywatnym, które ochroni nas wtedy, kiedy w wyniku codziennych czynności przypadkowo spowodujemy szkodę.

Mimo że ubezpieczenia OC bywają bardzo różne, to ich podstawowa zasada działania jest zawsze taka sama. Jeśli spowodujemy szkodę i ponosimy odpowiedzialność cywilną, to wypłaceniem odszkodowania oraz zadośćuczynienia zajmie się nasz ubezpieczyciel. Nie będziemy więc musieli płacić z własnej kieszeni.

Sprawdź, jaki zakres ochrony zapewnia samochodowe ubezpieczenie OC