W Internecie dość często można znaleźć pytania dotyczące podatku VAT przy odszkodowaniach za uszkodzony samochód. Wbrew pozorom wątpliwości dotyczące VAT-u mają nie tylko przedsiębiorcy. Ze względu na obecną wysokość podstawowej stawki VAT (23%) możliwość otrzymania świadczenia razem z tym podatkiem jest ważna dla każdego kierowcy.
Na szczęście osoby nieprowadzące działalności gospodarczej (tzw. konsumenci) dostaną odszkodowanie z naliczonym podatkiem VAT. Sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana w przypadku przedsiębiorców. Warto bowiem pamiętać, że niektóre firmy ze względu na zwolnienie (podmiotowe lub przedmiotowe) w ogóle nie rozliczają podatku VAT.
Sprawdź, jak otrzymać wysokie odszkodowanie z OC i AC
Wypłata VAT-u konsumentowi nie zależy od sposobu naprawy
Zasada pełnej kompensacji szkody (patrz artykuł 363 kodeksu cywilnego) to jedna z głównych reguł, które określają sposób działania ubezpieczeń (w tym również obowiązkowego OC dla kierowców). Właśnie z konieczności pełnego skompensowania szkody wynika obowiązek wliczenia podatku VAT do odszkodowania przekazywanego osobie nieprowadzącej działalności gospodarczej (konsumentowi).
Warto zwrócić uwagę, że taka osoba niezależnie od wybranego wariantu likwidacji szkody (faktura/kosztorys) poniesie koszt związany z podatkiem od towarów i usług (VAT-em). Gdyby ubezpieczyciel w ramach przekazywanego świadczenia nie uwzględnił VAT-u, to mielibyśmy do czynienia z wkładem finansowym poszkodowanego i brakiem pełnej likwidacji szkody.
Taka wykładnia przepisów jest potwierdzona przez orzecznictwo Sądu Najwyższego (SN), więc ubezpieczycielom trudno ją kwestionować. Jeżeli chodzi o podatek VAT przy metodzie kosztorysowej, to Sąd Najwyższy w Uchwale z dnia 17 maja 2007 r. (sygn. akt III CZP 150/06), wypowiedział się następująco:
Odszkodowanie przysługujące na podstawie umowy ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego za szkodę powstałą w związku z ruchem tego pojazdu, ustalone według cen części zamiennych i usług, obejmuje kwotę podatku od towarów i usług (VAT) w zakresie, w jakim poszkodowany nie może obniżyć podatku od niego należnego o kwotę podatku naliczonego.
Konsument wnioskujący o wypłacenie podatku VAT z faktury wystawionej przez warsztat, może powołać się na Uchwałę SN z dnia 22 kwietnia 1997 r. (sygn. akt III CZP 14/1997). We wspomnianej uchwale można przeczytać, że:
Odszkodowanie za szkodę poniesioną przez podatnika podatku VAT na skutek zniszczenia rzeczy, ustalone według ceny rzeczy, nie obejmuje podatku VAT mieszczącego się w tej cenie, w zakresie, w jakim poszkodowany może obniżyć należny od niego podatek o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu rzeczy.
Zobacz, jakie zasady obowiązują przy wypłacie zadośćuczynienia za szkody osobowe
Zacytowane uchwały Sądu Najwyższego potwierdzają, że ubezpieczyciel może odmówić wypłaty VAT-u razem z odszkodowaniem tylko wtedy, gdy poszkodowany ma prawo do rozliczenia wspomnianego podatku (tzn. pomniejszenia VAT-u należnego o VAT naliczony). Takiej możliwości nie mają oczywiście osoby nieprowadzące działalności gospodarczej, czyli konsumenci.
Warto dodać, że ubezpieczyciel nie powinien uzależniać prawa konsumentów do otrzymania VAT-u od przekazania oryginału faktury. Taka praktyka wcześniej budziła sprzeciw m.in. ze strony ówczesnego Rzecznika Ubezpieczonych.
Zakład ubezpieczeń domagający się pozostawienia faktury VAT w jego dokumentacji, powinien sporządzić kopię tego dokumentu z ewentualnym potwierdzeniem za zgodność - mówi Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.
Sprawdź, jak jeszcze ubezpieczyciele próbują zaniżać wypłacane odszkodowanie z OC sprawcy:
Kiedy przedsiębiorca otrzyma VAT doliczony do odszkodowania?
Zacytowane powyżej uchwały Sądu Najwyższego podpowiadają, jak należy rozstrzygnąć kwestię podatku VAT w odszkodowaniach wypłacanych przedsiębiorcom. Zgodnie z obowiązującymi zasadami ubezpieczyciel nie powinien dodawać wspomnianego podatku do odszkodowania, jeżeli poszkodowany ma możliwość jego rozliczenia (tzn. jest czynnym podatnikiem VAT-u).
Warto wspomnieć, że decydującym kryterium jest właśnie możliwość rozliczenia podatku, a nie jego faktyczne uwzględnienie w ewidencji podatkowej. Przedsiębiorca nierozliczający VAT-u związanego z naprawą auta po prostu dobrowolnie narazi się na straty. Taka sytuacja oczywiście nie uzasadnia roszczeń wobec ubezpieczyciela (związanych z dopłatą VAT-u).
Trzeba pamiętać, że niektórzy przedsiębiorcy są zwolnieni z obowiązku rozliczania podatku VAT (ze względu na niską wartość obrotu lub przedmiot działalności). Tacy właściciele firm powinni otrzymać VAT doliczony do odszkodowania.
Podobna zasada dotyczy również przedsiębiorców, którzy dostają rekompensatę za uszkodzenia auta niewykorzystywanego do działalności gospodarczej.
W opisywanej sytuacji właściciele firm są traktowani przez ubezpieczyciela tak jak zwykli konsumenci - zwraca uwagę Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.
Sprawdź, czym się wyróżnia ubezpieczenie dla firm