Bardzo szybki wzrost składek za obowiązkowe ubezpieczenie OC sprawia, że kierowcy szukają różnych sposobów na ograniczenie skutków podwyżek. Oprócz legalnych rozwiązań (takich jak np. rejestracja samochodu z doświadczonym kierowcą), wykorzystywane są również nieuczciwe sposoby na obniżenie kosztów OC.
Dopłata składki będzie sankcją dla nieuczciwego posiadacza polisy OC
Swoboda karania kierowców za podawanie nieprawdziwych danych w ramach polisy OC, została wyeliminowana na gruncie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych. Wspomniana ustawa bardzo dokładnie reguluje wszystkie zasady funkcjonowania obowiązkowych ubezpieczeń dla kierowców.
Ustawodawca określił również sankcje za podawanie ubezpieczycielowi nieprawdziwych informacji. Zgodnie z art. 8a ustęp 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych:
„jeżeli ubezpieczający nie podał zakładowi ubezpieczeń znanych sobie okoliczności, o które zakład ubezpieczeń zapytywał przed zawarciem umowy ubezpieczenia obowiązkowego i które pociągają za sobą istotną zmianę prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego, zakład ubezpieczeń ma prawo żądać odpowiedniej zmiany wysokości składki ubezpieczeniowej z uwzględnieniem zwiększenia prawdopodobieństwa wypadku ubezpieczeniowego wskutek okoliczności niepodanych do jego wiadomości”
Ubezpieczyciel nie może karać kierowcy za brak wymaganych informacji, gdy formularz ubezpieczeniowy zawierający braki, został wcześniej zaakceptowany i był podstawą do zawarcia umowy obowiązkowego OC (patrz art. 8a ustęp 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).
Warto wiedzieć, że sankcja związana z dopłatą składki za OC, obowiązuje dopiero od lutego 2012 r. Wspomnianą sankcję zakłady ubezpieczeń mogą stosować również wtedy, gdy nie doszło jeszcze do wypadku spowodowanego przez nieuczciwego kierowcę.
Prawo zakazuje jednak ubezpieczycielom stosowania dodatkowych kar w przypadku podania nieprawdziwych informacji przez właściciela samochodu. W szczególności zakład ubezpieczeń nie może odmówić wypłaty odszkodowania z OC.
Taka sankcja byłaby niekorzystna również dla osoby poszkodowanej w wypadku, gdyż ograniczałaby możliwość uzyskania szybkiego zadośćuczynienia lub odszkodowania - wyjaśnia Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.
Obecne zasady karania kierowców za podawanie niewłaściwych informacji nie są szczególnie dotkliwe dla takich osób. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę, że ubezpieczycielom coraz łatwiej jest wykryć niezgodność informacji otrzymanych od kierowcy ze stanem faktycznym. Taka sytuacja dotyczy m.in. historii szkód. Warto wiedzieć, że ubezpieczyciele oraz agenci ubezpieczeniowi mają dostęp do specjalnej bazy danych Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, w której zostały uwzględnione praktycznie wszystkie zgłoszone wypadki drogowe z ostatnich lat.
W przypadku ubezpieczeń AC to umowa określa konsekwencje oszustwa
Kierowcy powinni wiedzieć, że w przypadku dobrowolnych polis komunikacyjnych (m.in. Autocasco), ubezpieczyciele mają znacznie więcej swobody, jeżeli chodzi o karanie za nieprawdziwe informacje w formularzu ubezpieczeniowym.
Ta różnica wynika z faktu, że dobrowolne polisy dla właścicieli aut nie zostały tak mocno uregulowane ustawowo, jak obowiązkowe OC. Zasady działania Autocasco regulują przede wszystkim ogólne przepisy kodeksu cywilnego (KC) dotyczące ubezpieczeń. Warto wspomnieć, że zgodnie z art. 815 par. 3 ubezpieczyciel nie jest odpowiedzialny za skutki okoliczności nie podanych do jego wiadomości (z naruszeniem prawa) - wyjaśnia Andrzej Prajsnar, ekspert porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.
W przypadku polisy AC sankcji za podawanie nieprawdziwych danych przez klienta trzeba szukać w umowie lub ogólnych warunkach ubezpieczenia (OWU) będących załącznikiem do umowy. Jeden z tych dokumentów powinien precyzować, jaki wariant kary wybiera ubezpieczyciel (np. natychmiastowe wypowiedzenie umowy, dopłata składki za AC, odmowa wypłaty odszkodowania, pomniejszenie odszkodowania).
Poniższa tabela przedstawia przykładowe cytaty z ogólnych warunków ubezpieczeń AC, które dotyczą karania kierowców za niezgodność informacji ze stanem faktycznym.
Prezentacja przykładowych sankcji, które ubezpieczyciele stosują w przypadku podania nieprawdziwych danych przez posiadacza polisy AC
| Nazwa ubezpieczyciela ↓ | Odpowiedni cytat z ogólnych warunków ubezpieczenia AC |
|---|---|
| Allianz | „Jeżeli na pytania zadane przez Allianz przed zawarciem umowy ubezpieczenia Ubezpieczający złożył niezgodne ze stanem faktycznym oświadczenia lub nieprawdziwe dokumenty mające wpływ na wysokość składki ubezpieczeniowej, Allianz przysługuje prawo wezwania Ubezpieczającego do dopłaty składki wynikającej z różnicy pomiędzy składką, jaką powinien zapłacić zgodnie ze stanem faktycznym w chwili zawierania umowy, a składką faktycznie wyliczoną przez Allianz (…)” |
| Proama | „PROAMA może rozwiązać umowę ubezpieczenia z ważnych powodów w drodze wypowiedzenia ze skutkiem natychmiastowym. Ważnymi powodami uzasadniającymi rozwiązanie umowy ubezpieczenia jest umyślne podanie przez Ubezpieczającego lub Ubezpieczonego nieprawdziwych informacji przy zawieraniu umowy, mających wpływ na ocenę prawdopodobieństwa powstania zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową lub wysokość składki (…)” |
| WARTA | „Jeżeli WARTA naliczając i pobierając składkę oparła się na nieprawdziwych informacjach podanych przez Ubezpieczającego i miało to wpływ na wysokość należnej składki, WARTA ma prawo obciążyć Ubezpieczającego powstałą różnicą.” |
| Źródło: ogólne warunki polis Autocasco (stan na dzień: 22 marzec 2017 r.) |
Warto wiedzieć, że pomimo swobody umów dobrowolnych polis komunikacyjnych ubezpieczyciele muszą przestrzegać pewnych ogólnych zasad karania kierowców. Zgodnie z artykułem 815 paragraf 1 kodeksu cywilnego "w razie zawarcia przez ubezpieczyciela umowy ubezpieczenia mimo braku odpowiedzi na poszczególne pytania, pominięte okoliczności uważa się za nieistotne”. Taka regulacja oznacza, że ubezpieczyciel nie może się powoływać na niepodanie pewnych informacji przez klienta, jeżeli taki stan rzeczy wcześniej został zaakceptowany.
Zakłady ubezpieczeń muszą również zwracać uwagę na orzecznictwo sądów, bo kwestie dotyczące ograniczenia wypłaty lub odmowy wypłaty odszkodowania z AC, dość często trafiają na wokandę. Wskazówka dla ubezpieczycieli jest np. Wyrok Sądu Najwyższego z 21 października 2003 r. (sygn. akt I CK 168/02). Zgodnie z tym orzeczeniem SN tylko podanie informacji nieprawdziwej i wpływającej na ryzyko ubezpieczeniowe, może być powodem do wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela.
Spore znaczenie ma również Wyrok Sądu Najwyższego z 22 maja 2002 r. (sygn. akt I CKN 70/00).
Wspomniany wyrok wskazuje, że obniżka odszkodowania z AC powinna być proporcjonalna do redukcji składki, jaką ubezpieczający uzyskał dzięki podaniu ubezpieczycielowi informacji niezgodnych z prawdą - podsumowuje Paweł Kuczyński, prezes porównywarki ubezpieczeń Ubea.pl.